پیشنهاد گسترش هوشمندسازی شبکه حمل‌و‌نقلی با هدف افزایش بهره‌وری

پیشنهاد گسترش هوشمندسازی شبکه حمل‌و‌نقلی با هدف افزایش بهره‌وری
بر اساس تعاریف مندرج در این سند هدف از هوشمندسازی حمل‌ونقل کشور، استفاده از تکنولوژی‌های روز و سامانه‌های جامع اطلاعاتی و ارتباطی به‌منظور افزایش بهره‌وری و کارایی فرآیندهای حمل‌ونقل است.

در سند استراتژی حمل و نقل ایران که اخیراً از سوی وزیر راه و شهرسازی ابلاغ‌شده است در راستای هوشمندسازی حمل‌ونقل، اقدامات مهمی پیشنهادشده است.
به گزارش خبرنگار تین نیوز در این سند آمده است که پیاده‌سازی روش‌های پایش، مدیریت و اجرای فرآیندهای مبتنی بر فناوری اطلاعات، اتوماسیون فرآیندها در بنادر، راه‌آهن و حمل‌ونقل جاده‌ای کالا مبتنی بر فناوری اطلاعات، اتخاذ رویکردهای مبتنی بر فناوری اطلاعات برای استفاده حداکثری از ظرفیت ناوگان و زیرساخت در تمامی شیوه‌های حمل‌ونقل جزو سه راهکار اساسی برای هوشمندسازی حمل‌ونقل است.
بر اساس تعاریف مندرج در این سند هدف از هوشمندسازی حمل‌ونقل کشور، استفاده از تکنولوژی‌های روز و سامانه‌های جامع اطلاعاتی و ارتباطی به‌منظور افزایش بهره‌وری و کارایی فرآیندهای حمل‌ونقل است.
ازجمله مزیت‌هایی که حمل‌ونقل هوشمند به همراه دارد می‌توان به افزایش ایمنی و کاهش تصادفات، کاهش آسیب‌های زیرساخت، مدیریت و کنترل ترافیک، کاهش آلاینده‌ها، افزایش روانی حرکت و نظارت جامع بر عملکرد سیستم اشاره کرد.
این سند می‌افزاید که هوشمندسازی در زمینهٔ های متفاوتی ظهور می‌یابد و بر این اساس خدمات قابل‌ارائه توسط حمل‌ونقل هوشمند را می‌توان به‌صورت زیر دسته‌بندی کرد. باید توجه داشت برخی از این خدمات اساساً بدون حمل‌ونقل هوشمند قابل‌ارائه نیستند و برخی دیگر با حمل‌ونقل هوشمند از اثربخشی و کارایی بیشتری برخوردار خواهند بود.
حمل‌ونقل بار و ناوگان تجاری: ازجمله زیرخدمات این دسته می‌توان به مدیریت ناوگان تجاری، مدیریت زنجیره جابجایی بار، ترخیص الکترونیکی، عملیات مرزی الکترونیکی، اولویت‌دهی به ناوگان تجاری، برنامه‌ریزی، بهینه‌سازی عملیات تخلیه و بارگیری، گزارش عملکرد الکترونیکی، عملیات خودکار توزین و کنترل و نظارت خودکار اشاره کرد.
مدیریت داده: در مجموعه سیستم حمل‌ونقل، اطلاعات زیادی تولید می‌شود. خدمات هوشمندی که درزمینهٔ اطلاعات ارائه می‌شود شامل جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، تهیه گزارش، ارزیابی عملکرد و تبادل اطلاعات بین بخش‌های مختلف حمل‌ونقل است.
ساخت و نگهداری: خدمات نظارت بر زیرساخت‌ها، هماهنگی فعالیت‌های نگهداری و بازسازی، نظارت بر ایمنی محیط ساخت، عملیات راهداری زمستانی و نظارت و ردگیری وسایل نقلیه و تجهیزات ساخت و راهداری ازجمله خدمات قابل‌ارائه در این دسته از خدمات هستند.
ایمنی حمل‌ونقل و مدیریت سوانح: از پرکاربردترین و تأثیرگذارترین سامانه‌های هوشمند حمل‌ونقل، سامانه‌های مرتبط با ایمنی و سوانح هستند. برخی از خدمات این دسته شامل تماس‌های اضطراری و ارسال نیرو، پشتیبانی مسیریابی وسیله نقلیه امدادی، اولویت‌دهی و رزرو مسیر برای خودروی امدادی، ارسال اطلاعات سانحه پیش از رسیدن خودروی امدادی به محل حادثه، مدیریت ناوگان خدمات امداد خودرو، اطلاع‌رسانی تخلیه و بازگشت جمعیت، و اطلاع‌رسانی سوانح و حوادث به کاربران شبکه حمل‌ونقل است.
از دیگر موارد سامانه‌های هوشمند مرتبط با ایمنی، خدمات داخل خودرویی است که اطلاع‌رسانی و هشدارهای لازم را در اختیار راننده قرار می‌دهد. سامانه‌های ارتباط خودرو با خودرو و خودرو با مسیر نیز خدمات مرتبط با ایمنی ارائه می‌کنند.
حمل‌ونقل همگانی: خدمات هوشمندی چون رهگیری ناوگان، مدیریت پویای خدمات همگانی، خدمات الکترونیک کرایه، نظارت بر امنیت حمل‌ونقل همگانی، ارزیابی هوشمند تقاضا، اولویت حرکت به ناوگان همگانی، هماهنگی و پرداخت کرایه حمل‌ونقل چندوجهی و اطلاع‌رسانی قبل و حین سفر ازجمله خدمات قابل‌ارائه از سوی سامانه‌های هوشمند مرتبط با حمل‌ونقل همگانی است.
حمل‌ونقل پایدار: در زمینهٔ حمل‌ونقل پایدار که کاهش آلاینده‌ها و تصادفات را شامل می‌شود می‌توان به خدماتی چون مدیریت محدوده کاهش آلاینده‌ها، مدیریت معاینه فنی وسایل نقلیه، مدیریت و هماهنگی خطوط ویژه وسایل پرسرنشین، سامانه‌های اخذ عوارض ورود به محدوده و خطوط ویژه، مدیریت سامانه اطلاعاتی تصادفات و نقاط پرخطر و نظارت و مدیریت تجهیزات ایمنی و روشنایی معابر اشاره کرد.
مدیریت ترافیک: سامانه‌های هوشمند مدیریت ترافیک ازجمله پرکاربردترین و متنوع‌ترین سامانه‌های ارائه خدمات هوشمند هستند. در این دسته مهم‌ترین سامانه‌ها عبارت‌اند از سامانه‌های نظارت تصویری، مدیریت تقاطع‌ها، شمارش حجم ترافیک، خدمات اطلاع‌رسانی قبل و حین سفر، مدیریت ترافیک منطقه‌ای، سامانه‌های مدیریت تقاضای سفر، اخذ خودکار عوارض، قیمت‌گذاری پویا، تعیین پویای محدودیت سرعت و کنترل تخلفات، مدیریت
این گزارش می افزاید: نکته قابل‌توجه در بهره‌گیری سامانه‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، توجه به الزامات و پیش‌نیازهای آن مانند شناخت اولویت‌های به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند، وضع قوانین و مقررات مرتبط، برنامه‌ریزی برای شتاب‌دهٔ، هماهنگی، آینده‌نگری، سازگاری با تکنولوژی‌های نو، روان‌سازی جریان اطلاعات و یکپارچگی قسمت‌های مختلف حمل‌ونقل است.