انجمن صنفی کارفرمایی شرکت‌ها و مؤسسات حمل و نقل داخلی کالای شهرستان مشهد Mashhad Transport Companies Assocation
ترابران- بارنامههای حمل به دلیل ابهامات گوناگون، همیشه محل مناقشه بین راننده، صاحب کالا و شرکت حمل و نقل بوده‌اند؛ چراکه گفته می‌شود به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که طرفین به‌درستی از حقوق خود اطلاع پیدا نمی‌کنند. ظاهرا این نقصان و عدم شفافیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای را برآن داشته که پروژه اصلاح بارنامه‌ها را آغاز کند. بنا بر اعلام مدیرکل دفتر حمل و نقل کالا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، پروژه مذکور در اواخر سال ۹۵ به مرحله پایانی رسیده و حالا به تمام مراکز مربوطه اعلام شده که از این به بعد بارنامه‌ها را با فرمت جدید چاپ و توزیع کنند. از غلامحسین دغاغله و همچنین معاون دفتر حمل کالای سازمان راهداری، ویژگی‌ها و تفاوت‌های بارنامههای جدید و زمان عملیاتی شدن آنها را جویا شدیم.
دغاغله در ابتدا با تاکید بر ضرورت وجود بارنامه در هر حمل می‌گوید:« براساس مصوبه هیات محترم وزیران در سال ۹۳ مبنای محاسبه و تخصیص سهمیه سوخت به ناوگان حمل‌ونقل عمومی برون‌شهری گازوییل‌سوز براساس اطلاعات اسناد جابه‌جایی کالا و مسافر است، لذا شرکت‌های حمل‌ونقل و رانندگان باید در تکمیل دقیق و صحیح اطلاعات مندرج در اسناد حمل در هنگام صدور نهایت توجه را داشته باشند.»
مدیرکل دفتر حمل و نقل کالا در خصوص دلایل طراحی بارنامه جدید توضیح می‌دهد:« ما چهار هدف را در نظر داشتیم، اول شفاف‌سازی، دوم رعایت حقوق شهروندی، سوم ایجاد رضایتمندی تا هم راننده، هم شرکت حمل و نقل و هم صاحب کالا به حقوق خود اشراف داشته باشد. ضمن اینکه چهارمین هدف ما جلوگیری از سوء‌استفاده‌های احتمالی بود تا مثلا شرکت‌های بیمه به ناحق میزان بیمه را تغییر ندهند و حقوق راننده تضییع نشود.»
او با بیان اینکه از مدت‌ها قبل، هم رانندگان هم مسوولان شرکت‌های حمل‌ونقل و هم صاحبان کالا به فرمت بارنامههای موجود اعتراض داشتند، می‌افزاید:« به نظر آنها، در این بارنامه‌ها شفافیت لازم وجود ندارد و به‌گونه‌ای طراحی‌شده که طرفین به‌درستی از حقوق خود مطلع نمی‌شوند، لذا از سال گذشته پروژه اصلاح بارنامه‌ها را آغاز کردیم، در اواخر سال ۹۵ این بارنامه‌ها به مرحله پایانی رسید و اکنون به تمام مراکز مربوطه اعلام کرده‌ایم که از این به بعد بارنامه‌ها را با فرمت جدید چاپ و توزیع کنند.»
دغاغله با اشاره به اینکه در بارنامههای جدید تلاش کردیم سه مشکل اصلی بارنامه‌ها را که طرفین با آن مواجه بودند برطرف کنیم، می‌گوید:« مشکل اول مسائل مالی و حق‌الزحمه‌ها بود، در بارنامههای قدیم یک مبلغ کلی به‌عنوان کرایه راننده ثبت می‌شد و راننده انتظار داشت به میزان همان مبلغ دستمزد دریافت کند، اما بخشی از آن مبلغ به دلیل هزینه‌های متفرقه‌ای مثل پراکندگی بار، هزینه تخلیه، هزینه بارگیری، هزینه باسکول، حق بیمه و مواردی ازاین‌دست کسر می‌شد و این امر مشکلاتی در بین رانندگان و متصدیان شرکت‌های حمل‌ونقل ایجاد می‌کرد. در بارنامههای جدید، جداول مشخصی برای این مبالغ در نظر گرفته‌شده که راننده دقیقا آگاهی دارد که چقدر دستمزد و چقدر هزینه‌های دیگر است.»
او یکی دیگر از مشکلات جدی بارنامههای سابق را موضوع آدرس محل دریافت و تحویل بار عنوان می‌کند و می‌افزاید:« این بارنامه‌ها مشکلات زیادی برای رانندگان ایجاد می‌کرد چون در مواردی آدرس‌های فرستنده و گیرنده دقیق ذکر نشده بود، مثلا نوشته می‌شد؛ تهران، درحالی‌که از شمال تا جنوب تهران، مسیرها بسیار متفاوت و طولانی است، در مواردی نیز آدرس‌ها به‌گونه‌ای بود که باعث سرگردانی راننده می‌شد. بنابراین یکی دیگر از این اصلاحات جایگزینی مشخصات محل بارگیری و تخلیه بار شامل کد پستی و نشانی محل بارگیری و محل تخلیه بار به‌جای نشانی فرستنده و گیرنده است که موجب جلوگیری از سرگردانی رانندگان به هنگام بارگیری و تخلیه بار و همچنین شفاف‌سازی برای اجرای وظایف دستگاه‌های نظارتی خواهد شد.»
دغاغله با اشاره به موضوع بیمه مسوولیت به عنوان مشکل سوم، خاطرنشان می‌کند:« ما تلاش کردیم این مساله را به بهترین نحو مدیریت کنیم که بر این اساس اقلام اطلاعاتی همچون شماره قرارداد بیمه، نام شرکت بیمه‌گر، ارزش کالا و حق بیمه به‌عنوان سطر جداگانه در بارنامه ثبت می‌شود تا شرکت‌های بیمه‌گر نیز بتوانند در مواقع لزوم به اطلاعات صحیح محموله و ارزش کالا دسترسی داشته باشند و هم صاحبان کالا بر اساس اطلاعات ثبتی در بارنامه از ارزش محموله و میزان حق بیمه آگاهی پیدا کنند.»
مدیرکل دفتر حمل‌ونقل کالا سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای تصریح می‌کند:«در واقع، در طی این پروژه سعی کردیم فضای این کسب‌وکار را بهبود ببخشیم، سعی کردیم رانندگان مجبور به ارائه چندین باره اطلاعات نباشند و با یکپارچه کردن سیستم شرایط را برای همه فعالان این بخش تسهیل کنیم.»
دغاغله درخصوص زمان استفاده از بارنامههای جدید می‌افزاید:« بخشی از بارنامههای قبلی هنوز در شرکت‌ها موجود است و چون این بارنامه‌ها برای کشور هزینه داشته، نخواستیم این بارنامه‌ها را جمع‌آوری کنیم و هزینه دیگری بر کشور متحمل کنیم، بنابراین روند این‌گونه است که ابتدا بارنامههای موجود مصرف شود و به‌تدریج بارنامههای جدید، جایگزین موارد قبلی شود.»
مدیرکل دفتر حمل و نقل کالا در خصوص روند صدور بارنامه تصریح می‌کند:« تمام بارنامههای ما کدهای رهگیری مشخصی دارد و اطلاعات آنها روی یک سیستم ثبت می‌شود. البته اگر شرکتی درخواست بارنامه بدهد، حداقل باید ۸۰ درصد بارنامههای قبل را تحویل بدهد، به‌طوری‌که اگر هزار بارنامه دریافت کرده باشد، حداقل باید ۸۰۰ بارنامه را تحویل بدهد و سپس می‌تواند بارنامه جدید دریافت کند.»
دغاغله در پایان تاکید می‌کند:« با توجه به سازوکار صدور بارنامه این موضوع که عده‌ای از بارنامه‌ها در دست دلالان باشد و به‌وسیله آن از رانندگان سوء استفاده کنند منتفی می‌شود و امنیت بیشتری در حمل بار به وجود خواهد آمد.»
در زمینه وضعیت توزیع و استفاده از بارنامههای جدید، نظر کریم مقدم، معاون دفتر حمل کالا سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای را نیز جویا شدیم. مقدم با اشاره به اینکه دستور چاپ بارنامههای جدید، اسفند ماه سال گذشته صادر شده است، گفت:« اکنون بارنامههای جدید چاپ شده و در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است. هر زمان که بارنامههای قدیمی تمام شود، بارنامههای جدید از طریق بانک‌ها در اختیار شرکت‌های حمل و نقل قرار خواهد گرفت.»
او با بیان اینکه اکنون زمان استفاده از بارنامههای جدید مشخص نیست، خاطرنشان کرد:« تا زمانی که بارنامههای قدیمی به طور کامل مصرف نشود، بارنامههای جدید استفاده نخواهد شد؛ البته هر استان میزان مصرف متفاوتی دارد و ما پیش‌بینی می‌کنیم از دو ماه دیگر بارنامههای جدید وارد چرخه استفاده شود.»
او افزود:« با استفاده از فرمت جدید بارنامه، برنامه‌هایIT حمل نیز باید به‌روزرسانی شود و نیاز به همکاری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با انجمن‌های صنفی شرکت‌های حمل و نقل نیز دارد.»
مقدم تاکید کرد:« بانک‌ها براساس اولویت‌ها، بارنامه‌ها را بین بانک‌های عامل توزیع خواهند کرد و بانک‌های عامل با توجه به حواله‌هایی که سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای صادر می‌کند، بارنامههای جدید را به شرکت‌های حمل و نقل تحویل خواهند داد.»